Lý thuyết Glucozơ

- Công thức phân tử C₆H₁₂O₆.

- Công thức cấu tạo CH₂OH - (CHOH)₄ - CHO.
- Glucozơ tồn tại ở cả hai dạng mạch hở và mạch vòng (dạng α là 36% dạng β là 64%):

1. Tính chất vật lí và trạng thái tự nhiên

- Là chất rắn, không màu, tan tốt trong nước, độ tan trong nước tăng khi nhiệt độ tăng.
- Có vị ngọt kém đường mía.
- Có nhiều trong các loại hoa quả: quả nho, mật ong (30%), máu người (0,1%):

Hoa quả chín chứa nhiều glucozơ

2. Tính chất hóa học

Trong phân tử glucozơ có 5 nhóm OH nằm liền kề và 1 nhóm CHO nên glucozơ có các phản ứng của ancol đa chức và của anđehit.

a. Các phản ứng của ancol đa chức

- Hòa tan Cu(OH)₂ ở ngay nhiệt độ thường tạo thành dung dịch màu xanh lam.

2C₆H₁₂O₆ + Cu(OH)₂ → (C₆H₁₁O₆)₂Cu + 2H₂O

→ Phản ứng này chứng minh glucozo có nhiều nhóm OH
- Tác dụng với anhiđrit axit tạo thành este 5 chức:

CH₂OH(CHOH)₄CHO + 5(CH₃CO)₂O → CH₃COOCH₂(CHOOCCH₃)₄CHO + 5CH₃COOH

→ Phản ứng này dùng để chứng minh trong phân tử glucozơ có 5 nhóm OH.

b. Các phản ứng của anđehit

- Tác dụng với H₂ tạo thành ancol sobitol (sobit):

CH₂OH(CHOH)₄CHO + H₂ → CH₂OH(CHOH)₄CH₂OH (Ni, t⁰)

- Tác dụng với AgNO₃/NH₃ tạo thành Ag (phản ứng tráng gương)

CH₂OH(CHOH)₄CHO + 2AgNO₃ + 3NH₃ + H₂O → CH₂OH(CHOH)₄COONH₄ + 2Ag + 2NH₄NO₃

- Phản ứng với Cu(OH)₂ ở nhiệt độ cao:

CH₂OH(CHOH)₄CHO + 2Cu(OH)₂ + NaOH → CH₂OH(CHOH)₄COONa + Cu₂O + 3H₂O

- Phản ứng làm mất màu dung dịch Brom:

CH₂OH(CHOH)₄CHO + Br₂ + H₂O → CH₂OH(CHOH)₄COOH + 2HBr

→ Các phản ứng này chứng tỏ glucozơ có nhóm CHO.

c. Phản ứng lên men

C₆H₁₂O₆ → 2CO₂ + 2C₂H₅OH

d. Phản ứng với CH₃OH/HCl tạo metylglicozit

- Chỉ có nhóm OH hemiaxetal tham gia phản ứng. 
→ Phản ứng này chứng tỏ glucozo có dạng mạch vòng.
- Sau phản ứng nhóm metylglicozit không chuyển trở lại nhóm CHO nên không tráng gương được.
Ngoài ra khi khử hoàn toàn glucozơ thu được n-hexan chứng tỏ glucozơ có mạch 6C thẳng.

3. Điều chế

- Thủy phân saccarozơ, tinh bột, mantozơ, xenlulozơ:
+ Mantozơ:                                      

C₁₂H₂₂O₁₁ + H₂O → 2C₆H₁₂O₆ (glucozơ)

+ Tinh bột và xenlulozơ:                    

(C₆H₁₀O₅)_n + nH₂O → nC₆H₁₂O₆

+ Saccarozơ:

C₁₂H₂₂O₁₁ + H₂O → C₆H₁₂O₆ (glucozơ) + C₆H₁₂O₆ (fructozơ)

- Trùng hợp HCHO:                                      

6HCHO → C₆H₁₂O₆ (Ca(OH)₂, t⁰)

Bài viết liên quan: 

• Lý thuyết về Este
• Lý thuyết về Axit cacboxylic